GIDA BANKACILIĞI VE KAMU YARARINA ÇALIŞAN DERNEK MEVZUATI VE UYGULAMASI
Gıda Bankacılığı 01.01.2004 tarihinde 5035 sayılı kanunla getirildi. Sadece gıda bağışı ile ilgili düzenleme vardı. Öncelikle aç insanların karnını doyuralım gayesiyle düzenlenmişti. Ancak kanun henüz yürürlüğe girmeden bizim görüşlerimiz alındığında ısrarla gıda yanında giyim ve yakacak giderlerini de dahil edelim şeklinde istediğimiz ilk aşamada kabul görmedi. Bir yıl sonra 01.01.2005 tarihinde 5281 sayılı kanun ile gıda maddelerinin yanına giyim ve yakacak eklendi. Birde jest yaparak temizlik maddelerini de dahil ettiler. Yani kapsam oldukça genişleyerek gıda, giyim, yakacak ve temizlik maddelerinin bağışlanması gıda bankacılığı kapsamına alınmış oldu. 21.03.2004 tarihinde ise 251 sayılı Gelir vergisi Genel Tebliği yayımlayarak uygulama esasları açıklanmış oldu. Gıda bankacılığının ne anlama geldiği konusunda, 5035 sayılı kanunda (ihtiyaç sahibi fakir kimselere yardım amacıyla gıda bankacılığı yapmak ) şeklinde bir cümle ile ifade ediliyordu. Bu cümleyi tüzüğüne ilave eden dernek veya vakıf Gıda Bankacılığı kapsamına girecek ve bağışı yapanlar ise getirilmiş olan muafiyet ve vergi avantajlarından yararlanabilecektir. Gıda Bankacılığı’nın tam tanımı Haziran /2004’de, 5179 sayılı kanunun 3. maddesi ile yapıldı. Tam olarak şöyle tanımlıyor.
Gıda Bankası, bağışlanan veya üretim fazlası, sağlığa uygun her türlü gıdayı tedarik eden, uygun şartlarda depolayan ve bu ürünleri doğrudan veya değişik yardım kuruluşları vasıtasıyla fakirlere ve doğal afetlerden etkilenenlere ulaştıran ve kar amacı gütmeyen dernek ve vakıfların oluşturduğu organizasyon’ dur.
İngilizcesi Food Bank olan gıda bankacılığı Dünyada ilk olarak 1967 yılında A.B.D’nin Arizona eyaletinde başlamış olup bugün Amerika’ da 350 kadar gıda bankası faaliyet halindedir. Ülkemizde ise ilk kurulan gıda bankası Dost eli Gıda Bankası olup Konya’mızda kurulmuştur. Şu an itibariyle Türkiye’mizdeki gıda bankası sayısı 100’ü aşmış durumdadır.
Gıda bankacılığını iyi anlatırsak kapasite bugün olduğundan 20 katı artabilir. Bu da Konya’mızda yaşam standardını yükseltecektir. Konya’mızda bu kapasite mevcuttur. Zaten bir tek fakir kalmayıncaya kadar, bu mücadele devam edecektir.
1-Gıda Bankacılığı Mevzuatına İlişkin Uygulama
Gelelim Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi matrahında nasıl indirim yapılacaktır. 251 no’lu Tebliğde işletmeye dahil mallar ve dahil olmayan mallar ayrımı mevcuttur. Bu durumda iki farklı işlem olacaktır. İşletmeye dahil mallar yani ticaretini yaptığımız emtia bağışlanıyor ise fatura direkt olarak Gıda Bankası Derneğine maliyet bedeli ile ve KDV siz olarak düzenlenecektir. Emtianın alımında ödenen (yüklenilen) KDV ise bağış yapıldığı dönem KDV beyannamesinde ilave edilecek KDV bölümünde beyan edilecektir. Bağışlanan emtiaya ait KDV’nin indirimi mümkün olmadığı için varsa daha önce indirim konusu yapılmış KDV indirilecek KDV hesabından çıkarılarak gider hesaplarına atılacaktır.Bağışlanan emtianın maliyet bedelinin tamamı vergi matrahından indirilecektir. İşletmeye dahil olan (ticareti yapılan) emtianın bağışlanması halinde direkt olarak Gıda Bankası Derneğine düzenlenecek olan faturanın muhasebe kaydı;
------------------------------ / ------------------------------
770 Gider hesabına,, 10.875,-
600 Satışlar hesabına 10.000,-
391 İlave edilecek KDV . hesabına 875,-
(yüklenilen KDV . tutarı) şeklinde kaydedilecek.
------------------------------ / ------------------------------
251 no’lu tebliğde belirtildiği gibi gider hesabına alındı. GVK. nun 40’ncı maddesine göre bağış miktarı kadar bir bedel gider hesabına kaydedilmiş oldu.
İşletmeye dahil olmayan malların bağışlanması durumunda ne yapacağız birde buna göz atalım. ( x ) Oto yedek parça Ltd. Şti. 10.000,- TL. gıda veya giyim maddesi bağışlayacak ise bu malzemeyi önce satın alacak. KDV. dahil bedeli ile mesela 10.800,- TL’yi nasıl kayıt altına alacağız ve bağışı yapınca nasıl kaydolacak.
Emtianın alımında alınan fatura KDV. dahil bedeli ile en basit haliyle ;
------------------------------ / ------------------------------
157-99 Diğer stoklar 10.000,-
(bağış ve yardımlar)
191-01 İndirilecek KDV. 800,-
100 veya 102 ye kayıt 10.800,-
------------------------------ / ------------------------------
Derneğe bağış yapıldığı zaman;
------------------------------ / ------------------------------
770-99 Kan. Kabul edilmeyen gider 10,000,-
157-99 Diğer stoklar 10,000,-
bağış ve yardımlar)
------------------------------ / ------------------------------ şeklinde kaydedilecektir.
GVK. 251 no’lu tebliği ve GVK. 89’ncu maddesine göre yapılan bu işlemde tebliğ gereğince işletmeden çıkış olarak bir fatura düzenlenmeyecektir. Yıllık gelir veya Kurumlar vergisi beyannamesinde bağış ve yardımlar bölümüne yazarak matrahtan indirilmiş olacaktır.
Ayrıca bağışlanan emtianın alımında yüklenilen KDV. İndirim konusu yapılamıyordu. 7104 sayılı kanun ile 01,01,2019 tarihi itibarıyla 3065 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde yapılan düzenlemeye istinaden bağışlanan emtiaya ait KDV. de artık indirim konusu yapılabilecektir.
2- Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsü ve Uygulaması
Dost Eli Konya Gıda Bankası Yardımlaşma Derneğimiz, Bakanlar Kurulunun 30.04.2014 tarih ve 2014 / 6343 sayılı kararı ve Sayın Cumhurbaşkanımızın onayı ile Kamu Yararına Çalışan bir Dernektir.
Kamu yararına çalışan derneklere yapılan nakdi ve ayni bağışlar gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından Gelir Vergisi Kanununun 89/4 cü maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanunun’ 10. maddesinde belirtilen şartlar dahilinde vergi matrahından indirilebilecektir.
Söz konusu kamu yararına Derneğe makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait işletme kazancının % 5 'ine kadar olan kısmı Vergi Kanunları hükümlerine göre yıllık beyanname ile bildirilecek gelirden ve şirketin kurum kazancından indirilebilir.